Lenguas circasianas

Subdivision of the Northwest Caucasian language family

circasiano
Cherkess
Etnicidad	Circasianos
Distribución geográfica	Cáucaso del norte
Clasificación lingüística	Noroeste del Cáucaso circasiano
Proto-lenguaje	Protocircasiano
Subdivisiones	Adyghe Kabardiano
Glottolog	circ1239
circasiano

Circassian / s ɜr k æ ʃ ən / , también conocido como Cherkess / tʃ ɜr k ɛ s / , es una subdivisión de la caucásica del noroeste familia de lenguas. Hay dos lenguas circasianas, definidas por sus estándares literarios, Adyghe ( кӀахыбзэ ; también conocido como circasiano occidental), con medio millón de hablantes, y kabardiano ( къэбэрдейбзэ ; también conocido como circasiano oriental), con un millón. Los idiomas son mutuamente inteligiblesentre sí, pero difieren en un grado en el que se considerarían dialectos bien definidos. Los primeros registros escritos existentes de las lenguas circasianas están en escritura árabe , registrados por el viajero turco Evliya Çelebi en el siglo XVII. ^[1]

Existe un fuerte consenso entre la comunidad lingüística sobre el hecho de que Adyghe y Kabardian son lenguas tipológicamente distintas. ^{[2] [3] [4]} Sin embargo, los términos locales para estos idiomas se refieren a ellos como dialectos. Los circasianos se llaman a sí mismos адыгэ ( adyge ; inglés: Adyghe) en su lengua materna. En la parte suroeste de la Rusia europea, también hay un sujeto federal llamado Adygea (en ruso: Адыгея, Adygeya ), enclavado dentro del Krai de Krasnodar , que lleva el nombre del endónimo circasiano . En el idioma ruso , la subdivisión circasiana se trata como un solo idioma y se llama адыгский (adygskiy , que significa el idioma Adyghe), mientras que el idioma Adyghe se llama адыгейский ( adygeyskiy , que significa el idioma de aquellos en [la República de] Adygea). Los términos circasiano y cherkesiano a veces se utilizan en varios idiomas como sinónimos de los idiomas del noroeste del Cáucaso en general o del idioma adyghe en particular.

Lenguas circasianas

El árbol genealógico de los dialectos circasianos.

Reproducir medios

Yinal hablando Adyghe y Kabardian

• Idioma adyghe
  • Los dialectos de la costa del Mar Negro
    • Dialecto de Zhaney
    • Dialecto natukhai ( Adyghe : Нэтӏхъуаджэбзэ ; Netʼx́uajebze)
    • Dialecto Shapsug ( Adyghe : Шапсыгъабзэ ; Şapsıǵabze)
      • North Shapsugs, Great Shapsugs, dialecto de Kuban Shapsugs (Шапсыгъэ шху; Şapsıǵ şıxu)
      • Temirgoy-Shapsugs, acento de Pseuşko (Кӏэмгуе-шапсыгъ; Çʼemgueý-şapsıǵ)
      • Shapsugs del sur, Shapsugs pequeños, Shapsugs costeros Shapsugs del mar Negro (Шапсыгъэ-цӏыкӏу; Şapsıǵe-cʼıkʼuı) dialecto.
      • Dialecto Kfar Kama (Кфар Камэм ишапсыгъэбзэ; Kfar Kamem işapsıǵebze): dialecto Shapsug hablado por los habitantes de Kfar Kama en Israel .
      • Dialecto Hakuchi (ХьакӀуцубзэ, Къарацхаибзэ; Hakʼuıcuıbze, Qaracxaýbze)
  • Los dialectos del río Kuban
    • Dialecto Bzhedug ( Adyghe : Бжъэдыгъубзэ ; Bɀedıǵuıbze): Hablado por los circasianos en la República de Adygea y Biga .
    • Temirgoy ( Adyghe : КӀэмыгуябзэ, КӀэмгуибзэ ; Çʼemıguıyabze, Çʼemguibze): Adyghe literario. También lo hablan los circasianos en la República de Adygea .
    • Dialecto abzakh ( Adyghe : Aбдзэхабзэ ; Abźaxabze): hablado por los circasianos en Rehaniya en Israel y los circasianos en Siria desde los Altos del Golán.
    • Dialecto Mamkhegh
    • Dialecto yegeruqay
    • Dialecto Hatuqwai
    • Dialecto de Mequash
• Lengua kabardiana ^[2]
  • Kabardiano
    • West Kabardian
      • Kuban
      • Kuban-Zelenchuk ( Cherkess )
    • Kabardiano central
      • Baksan (Base del lenguaje literario)
      • Malka
    • Kabardiano oriental
      • Terek
      • Mozdok
    • Kabardiano del Norte
      • Mulka
      • Zabardiqa (1925 hasta 1991 Zaparika soviética )
  • Dialecto de Baslaney ( Adyghe : Бэслъыныйбзэ ; Besłınıýbze)

Alfabeto

• Idioma Adyghe (también conocido como circasiano occidental , Adyghe : КӀахыбзэ ; Çʼaxıbze, ruso : Адыгейский язык ) - El idioma de las tribus circasianas occidentales: Shapsug , Abzakh , Natukhai , Bzhedug , Temirgoy . El alfabeto se basa en el dialecto Temirgoy . El alfabeto circasiano fue creado en 1918 por el lingüista kabardiano Naguma Shora .

Alfabeto Adyghe

А a [ aː ]	Б б [ b ]	В в [ v ]	Г г [ ɣ ] o [ ɡ ]	Гу гу [ ɡʷ ]	Гъ гъ [ ʁ ]	Гъу гъу [ ʁʷ ]	Д д [ d ]
Дж дж [ d͡ʒ ]	Дз дз [ d͡z ]	Дзу дзу [ d͡zʷ ]	Е е [ja / aj]	Ё ё [jo]	Ж ж [ ʒ ]	Жъ жъ [ ʐ ]	Жъу жъу [ ʒʷ ] o [ ʐʷ ]
Жь жь [ ʑ ]	Ç з [ z ]	И и [jə / əj]	Й © [ j ]	К к [ k ]	Ку ку [ kʷ ]	Къ къ [ q ]	Къу къу [ qʷ ]
Кӏ кӏ [ t͡ʃʼ / kʼ ]	Кӏу кӏу [ kʷʼ ]	Л л [ ɮ ] o [ l ]	Лъ лъ [ ɬ ]	Лӏ лӏ [ ɬʼ ]	М м [ m ]	Í н [ n ]	О о [aw / wa]
П п [ p ]	Пӏ пӏ [ pʼ ]	Пӏу пӏу [ pʷʼ ]	Р р [ r ]	С с [ s ]	Т т [ t ]	Тӏ тӏ [ tʼ ]	Тӏу тӏу [ tʷʼ ]
У у [ w / əw ]	Ф ф [ f ]	Х х [ x ]	Ху ху [ xʷ ]	Хъ хъ [ χ ]	Хъу хъу [ χʷ ]	Хь хь [ ħ ]	Ц ц [ t͡s ]
Цу цу [ t͡sʷ ]	Цӏ цӏ [ t͡sʼ ]	Ч ч [ t͡ʃ ]	ЧI чI [ t͡ʂʼ ]	Чъ чъ [ t͡ʂ ]	Ш ш [ ʃ ]	Шъ шъ [ ʂ ]	Шъу шъу [ ʃʷ ] o [ ʂʷ ]
Шӏ шӏ [ ʃʼ ]	Шӏу шӏу [ ʃʷʼ ]	Щ щ [ ɕ ]	Ъ ъ [ ˠ ]	Ы ы [ ə ]	Ь ь [ ʲ ]	Э э [ a ]	Ю ю [ju]
Я я [jaː]	ӏ [ ʔ ]	ӏу [ ʔʷ ]

• Idioma Kabardiano (también conocido como Circasiano Oriental , Adyghe : Къэбэрдейбзэ ; Qeberdeýbze, Ruso : Кабардино-черкесский ) - El idioma de las tribus circasianas orientales: Kabarday y Baslaney . El alfabeto se basa en el dialecto kabardiano .

Alfabeto kabardiano

А a [ aː ]	Э э [ a ]	Б б [ b ]	В в [ v ]	Г г [ ɣ ]	Гу гу [ ɡʷ ]	Гъ гъ [ ʁ ]	Гъу гъу [ ʁʷ ]
Д д [ d ]	Дж дж [ d͡ʒ ] o [ ɡʲ ]	Дз дз [ d͡z ]	Е е [ja / aj]	Ё ё [jo]	Ж ж [ ʒ ]	Жь жь [ ʑ ]	Ç з [ z ]
И и [jə / əj]	Й © [ j ]	К к [ k ]	Ку ку [ kʷ ]	Къ къ [ q ]	Къу къу [ qʷ ]	Кхъ кхъ [ q͡χ ]	Кхъу кхъу [ q͡χʷ ]
Кӏ кӏ [ t͡ʃʼ ] o [ kʲʼ ]	Кӏу кӏу [ kʷʼ ]	Л л [ ɮ ] o [ l ]	Лъ лъ [ ɬ ]	Лӏ лӏ [ ɬʼ ]	М м [ m ]	Í н [ n ]	О о [aw / wa]
П п [ p ]	Пӏ пӏ [ pʼ ]	Р р [ r ]	С с [ s ]	Т т [ t ]	Тӏ тӏ [ tʼ ]	У у [ w / əw ]	Ф ф [ f ]
Фӏ фӏ [ f ' ]	Х х [ x ]	Ху ху [ xʷ ]	Хъ хъ [ χ ]	Хъу хъу [ χʷ ]	Хь хь [ ħ ]	Ц ц [ t͡s ]	Цӏ цӏ [ t͡sʼ ]
Ч ч [ t͡ʃ ]	Ш ш [ ʃ ]	Щ щ [ ɕ ]	Щӏ щӏ [ ɕʼ ]	Ъ ъ [ ˠ ]	Ы ы [ ə ]	Ь ь [ ʲ ]	Ю ю [ju]
Я я [jaː]	ӏ [ ʔ ]	ӏу [ ʔʷ ]

Letras dialectales

Гь гь [ ɡʲ ]

Кь кь [ kʲ ]

Кӏь кӏь [ kʲʼ ]

Сӏ сӏ [ sʼ ]

Чу чу [ t͡ʃʷ ]

ӏь [ ʔʲ ]

Cambios de sonido

Las principales diferencias en los dialectos circasianos

Ver también: lenguaje protocircasiano

Cambios de sonido entre Adyghe (Temirgoy) y Kabardian: ^[5]

• Adyghe a ↔ э Kabardian: адыгабзэ ↔ aдыгэбзэ (Adyghe); бае ↔ бей (rico); аслъан ↔ аслъэн (león); къэплъан ↔ къаплъэн (tigre); дунай ↔ дуней (mundo); тхьакӀумэ ↔ тхьэкӀумэ (oreja); хьарыф ↔ хьэрф (letra); тхьаркъо ↔ тхьэрыкъуэ (paloma); Ӏае ↔ Ӏей (feo); хьамлыу ↔ хьэмбылу (gusano); хьау ↔ хьэуэ (no)
• Adyghe ы ↔ э Kabardian: ны ↔ анэ (madre)
• Adyghe э ↔ ы Kabardian: хъэдэн ↔ хъыдан (lila)
• Adyghe а ↔ ы Kabardian: Ӏахьыл ↔ Ӏыхьлы (tela)
• Adyghe и ↔ ы Kabardian: мэлэӀич ↔ мэлэӀыч (ángel)
• Adyghe ы ↔ и Kabardian: сабый ↔ сабий (niño)
• Adyghe ы ↔ е Kabardian: жъэжъый ↔ жьэжьей (riñón); дэжъый ↔ дэжьей (avellana)
• Adyghe ц ↔ дз Kabardian: цэ ↔ дзэ (diente); цыгъо ↔ дзыгъуэ (ratón); пцэжъый ↔ бдзэжьей (pescado); уцы ↔ удзы (hierba)
• Adyghe цу ↔ в Kabardian: цу ↔ вы (buey); цуакъэ ↔ вакъэ (zapato); цунды ↔ вынд (cuervo); цунды ↔ вынд (cuervo); цуабзэ ↔ вабдзэ (reja de arado)
• Adyghe ч ↔ ж Kabardian: чэмы ↔ жэм (vaca); чъыгы ↔ жыг (árbol); чэщы ↔ жэщ (noche); чылэ ↔ жылэ (aldea, asentamiento); пчъын ↔ бжын (contar); чъэн ↔ жэн (correr)
• Adyghe ч ↔ дж Kabardian: чэтыу ↔ джэду (gato); чэты ↔ джэд (pollo); апч ↔ абдж (vidrio)
• Adyghe ч ↔ щ Kabardian: пачъыхь ↔ пащтыхь (rey); гъучӏы ↔ гъущӏ (hierro); упчӏэ ↔ упщӏэ (pregunta); чыӏу ↔ щӏыӏу (botón); чъыӏэ ↔ щӏыӏэ (frío); пчэдыжьы ↔ пщэдджыжь (mañana)
• Adyghe дз ↔ з Kabardian: хъырбыдз ↔ хъарбыз (sandía)
• Adyghe дж ↔ ж Kabardian: баджэ ↔ бажэ (zorro); лъэмыдж ↔ лъэмыж (arco, puente); аджал ↔ ажал (muerte); хьаджыгъэ ↔ хьэжыгъэ (harina); лъэгуанджэ ↔ лъэгуажьэ (rodilla); къуаджэ ↔ къуажэ (pueblo)
• Adyghe жь ↔ з Kabardian: ежь ↔ езы (él mismo)
• Adyghe жъ ↔ жь Kabardian: жъы ↔ жьы (antiguo); бжъэ ↔ бжьэ (cuenco, cuerno, calumnia); жъэн ↔ жьэн (freír, asar)
• Adyghe ж ↔ жь Kabardian: бжыхьэ ↔ бжьыхьэ (otoño); жакӀэ ↔ жьакӀэ (barba); бжыдзэ ↔ бжьыдзэ (pulga); жэ ↔ жьэ (boca)
• Adyghe жъу ↔ в Kabardian: жъуагъо ↔ вагъо (estrella); зэжъу ↔ зэвы (estrecho); ӏужъу ↔ ӏувы (ancho); гъэжъон ↔ гъэвэн (hervir)
• Adyghe ш ↔ щ Kabardian: нашэ ↔ нащэ (melón)
• Adyghe щ ↔ ш Kabardian: щэ ↔ шэ (leche); щай ↔ шай (té); щыгъу ↔ шыгъу (sal); ахъщэ ↔ ахъшэ (fondo, dinero); щэбзащ ↔ шабзэ (flecha); щыды ↔ шыд (burro); щынагъо ↔ шынагъуэ (miedo); щыбжьый ↔ шыбжий (pimienta negra); щэджагъо ↔ шэджагъуэ (mediodía)
• Adyghe шъ ↔ щ Kabardian: шъабэ ↔ щабэ ; шъхьэ ↔ щхьэ (cabeza); шъынэ ↔ щынэ (lámpara); дышъэ ↔ дыщэ (oro); пшъашъэ ↔ пщащэ (niña); мышъэ ↔ мыщэ (oso); псэушъхь ↔ псэущхьэ (animal); øъэ ↔ ща (100)
• Adyghe шӀ ↔ щӀ Kabardian: шӀын ↔ щӀын (hacer); шӀэн ↔ щӀэн (saber); гъашӀэ ↔ гъащӀэ (vida); пшӀы ↔ пщӀы (diez)
• Adyghe кӀ ↔ щӀ Kabardian: кӀэ ↔ щӀэ (nuevo); кӀалэ ↔ щӀалэ (joven); мэгыкӀэ ↔ мэгыщӀэ (lavar, lavar); тӀэкӀын ↔ тӀэщӀын (para encenderse); икӀыӀу ↔ ищӀыӀу (arriba); макӀэ ↔ мащӀэ (pocos); хьакӀэ ↔ хьэщӀэ (invitado); ӀункӀыбзэ ↔ ӀунщӀыбз (clave)
• Adyghe шъу ↔ ф Kabardian: шъоу ↔ фо (miel); шъуз ↔ фыз (esposa); ешъон ↔ ефэн (beber); уашъо ↔ уафэ (cielo); уцышъо ↔ удзыфэ (verde); къашъо ↔ къафэ (danza); шъо ↔ фэ (color, piel, tú (plural)); шъо ↔ фэ (color, piel, tú (plural)); нэшъу ↔ нэф (ciego)
• Adyghe шӀу ↔ фӀ Kabardian: шӀу ↔ фӀы (bueno, bueno); машӀо ↔ мафӀэ (fuego); шӀуцӀэ ↔ фӀыцӀэ (negro); шӀомыкӀы ↔ фӀамыщӀ (carbón); ошӀу ↔ уэфӀ (clima); ӏэшӀу ↔ ӏэфӀ (dulce); шӀошӏын ↔ фӀэщын (dulce)
• Adyghe ф ↔ ху Kabardian: фыжьы ↔ хужьы (blanco); Ӏофы ↔ Ӏуэху (trabajo, trabajo); мафэ ↔ махуэ (día); гъэмафэ ↔ гъэмахуэ (verano); цӀыфы ↔ цӀыху (persona); фабэ ↔ хуабэ (caliente); фае ↔ хуей (querer, necesitar); фэд ↔ хуэд (como); нэфы ↔ нэху (ligero); нартыф ↔ нартыху (maíz); фэгъэгъун ↔ хуэгъэгъун (perdonar); фэгъэгъун ↔ хуэгъэгъун (perdonar); бжьыныф ↔ бжьыныху (ajo); бзылъфыгъэ ↔ бзылъхугъэ (mujer)
• Adyghe хь ↔ хъ Kabardian: нахь ↔ нэхъ (más); шынахьыкӏ ↔ шынэхъыщӏ (hermano menor); шынахьыжъ ↔ шынэхъыжь (hermano mayor)
• Adyghe къ ↔ кхъ Kabardian: къэ ↔ кхъэ (tumba)
• Adyghe къу ↔ кхъу Kabardian: къуае ↔ кхъуей (queso); къужъы ↔ кхъужь (pera); къухьэ ↔ кхъухь (barco)
• Adyghe т ↔ д Kabardian: тэ ↔ дэ (nosotros); тамэ ↔ дамэ (hombro); тамыгь ↔ дамыгъэ (sello, letra); тыгъужъы ↔ дыгъужь (lobo); тыгъуас ↔ дыгъуасэ (ayer); ты ↔ адэ (padre); тыжьыны ↔ дыжьын (plateado); такъикъ ↔ дакъикъэ (minuto); атакъэ ↔ адакъэ (gallo, gallo); хатэ ↔ хадэ (jardín); псычэт ↔ псыджэд (pato); тхьаматэ ↔ тхьэмадэ (líder, jefe)
• Adyghe п ↔ б Kabardian: панэ ↔ банэ (espina); пытэ ↔ быдэ (difícil); пчэны ↔ бжэн (cabra); пыи ↔ бий (enemigo); непэ ↔ нобэ (hoy); пчъын ↔ бжын (contar)
• Adyghe м ↔ н Kabardian: мамун ↔ номин (mono)
• Adyghe н ↔ Ø Kabardian: гъунджэ ↔ гъуджэ (espejo)
• Adyghe -Ø ↔ -р Kabardiano: Ӏехы ↔ Ӏехыр ; сӀехы ↔ сӀехыр ; тӀехы ↔ тӀехыр
• Adyghe -Ø ↔ -щ Kabardiano: тӀыгъ ↔ тӀыгъщ
• Adyghe Ø- ↔ и- Kabardian: джыри ↔ иджыри (todavía)

Préstamos

Los idiomas circasianos contienen "muchos préstamos del árabe , turco , persa (particularmente en el área de la religión) y ruso ". ^[6]

Ver también

Wikivoyage tiene una guía de viaje para el libro de frases circasiano .

• Circasia

Referencias

1. Papşu, Murat (2006). " Çerkes-Adığe yazısının tarihçesi Archivado el 14 de diciembre de 2013 en la Wayback Machine ". Nart, İki Aylık Düşün ve Kültür Dergisi , Sayı 51, Eylül-Ekim 2006. (en turco)
2. Kuipers, Aert H. (1960). Fonema y morfema en kabardiano (Adyghe oriental) . La Haya: Mouton & Co. p. 7.
3. Smeets, Henricus Joannes (1984). Estudios de fonología y morfología del circasiano occidental . Leiden: The Hakuchi Press. pag. 41. ISBN 90-71176-01-0.
4. Hewitt, George (2005). "Noroeste del Cáucaso" . Lingua . 115 (1-2): 17. doi : 10.1016 / j.lingua.2003.06.003 . Consultado el 16 de abril de 2017 .
5. Aydın, Şamil Emre (2015), Çerkes Diyalektleri , ISBN 9786056569111 
6. Reza, Hirtenstein y Gholami . sfn error: no target: CITEREFRezaHirtensteinGholami (help)

Fuentes

• Reza, Enayotallah; Hirtenstein, Stephen; Gholami, Rahim. "Cherkess (circasiano)" . En Madelung, Wilferd ; Daftary, Farhad (eds.). Enciclopedia Islamica Online . Brill Online. ISSN  1875-9831 .

Literatura

• Un diccionario de la lengua circasiana, en dos partes . Por el Dr. L. Loewe .
• Кумахов М. А. Адыгские языки // Языки мира. Кавказские языки. М., 1999. (en ruso)