El idioma Kainantu-Goroka es una familia de idiomas papúes establecida por Arthur Capell en 1948 con el nombre de East Highlands . Formaron el núcleo de la familia de las Tierras Altas del Este de Nueva Guinea de 1960 de Stephen Wurm (el precursor de Trans-Nueva Guinea ), y son una de las ramas más grandes de Trans-Nueva Guinea en la clasificación de 2005 de Malcolm Ross .
Kainantu – Goroka | |
---|---|
East Highlands | |
Distribución geográfica | Highlands de Kainantu y Goroka , provincia de Eastern Highlands , Papua Nueva Guinea |
Clasificación lingüística | Trans – Nueva Guinea
|
Subdivisiones | |
Glottolog | kain1273 |
Mapa: las lenguas Kainantu-Goroka de Nueva Guinea Las lenguas Kainantu-Goroka Otros idiomas de Trans-Nueva Guinea Otras lenguas de Papúa Lenguas austronesias Deshabitado |
Idiomas
Las familias constituyentes Kainantu y Goroka son grupos claramente válidos, y tanto William A. Foley como Timothy Usher consideran que su identidad TNG está establecida. Los idiomas son: [1]
- Familia goroka
- Familia Kainantu
Pronombres
Los pronombres reconstruidos por Ross (2005) para proto-Kainantu-Goroka, proto-Kainantu y proto-Goroka son los siguientes:
proto-Kainantu – Goroka sg pl 1 *n / A * tá [za] 2 * ká [za] * tá-na- 3 * [y] á, * wá * yá [na] proto-Kainantu sg du pl 1 *nordeste * té [ze] - * té [ze] 2 * é [ze] * [te] né- 3 *nosotros
proto-Goroka sg pl 1 *n / A * tá [za] 2 * ká * tá-na-gaza, * tí-na-gaza 3 * [y] á * [y] á-na-gaza, * í-na-gaza
Las formas posesivas son:
proto-Kainantu – Goroka sg pl 1 * na-i * ta-i 2 * ka * tana-i 3 * [y] a, * wa * ya-yo, * yana-yo
Evolución
Los reflejos de Kainantu-Goroka de la etima proto-Trans-Nueva Guinea (pTNG) son: [2]
Idioma awá :
- son 'oreja' <* kand (e, i) k (V]
- nu 'piojo' <* niman
Idioma tairora :
- ato 'oído' <* kand (e, i) k (V]
- ir 'árbol' <* inda
- (n) soy 'mama' <* amu
- nume 'piojo' <* niman
- kubu 'corto' <* k (a, u) tu (p, mb) aC
- mi- 'dar' <* mV-
Primer idioma :
- na- 'comer' <* na-
- numaa 'piojo' <* niman
- mi- 'dar' <* mV-
- amune 'huevo' <* mun (a, i, u) ka
- kasa 'nuevo' <* kVndak
- mone 'nariz' <* mundu
Idioma de género :
- ami 'mama' <* amu
- mut 'vientre' <* mundun 'órganos internos'
- mina- 'quedarse' <* mVna-
- nogoi 'agua <* [n] ok
- (tu) nima 'piojo' <* niman
- yo- 'dar' <* mV-
Innovaciones en proto-Kainantu-Goroka que reemplazan las formas proto-Trans-Nueva Guinea : [2]
- * tá [za] '1pl' reemplaza pTNG * ni, * nu
- * tá-na '2pl' reemplaza pTNG * ŋgi, * ja
- formas genitivas que terminan en * -i
Vocabulario
Vocabulario básico de Gorokan de William A. Foley (1986): [3]
brillo Proto-Gorokan Gende Siane Benabena Kamono - Yagaria Delantero 'dos' *totalizador ogondrari lele loe lole tara 'hombre' *nosotros vei nosotros vo ve Washington 'agua' * no (k) nogoi No nagami ni (na) Wani 'fuego' tuva yo logo hali yakuʔ 'árbol' * ya izo ya yafa yava yaː 'hoja' Kuruma aila haya (ʔa) haeya sí 'raíz' * supa tovaya lufawa lufusa (ʔa) havu aubu 'casa' * nom nomu numu (na) no Hola) yo (na) naːmaʔ 'seno' * ami ami- ami (na) amiha (ʔa) ami (maʔa) no no 'diente' *Washington va (iza) auma yogo (ʔa) (ä) vep (a) wa 'hueso' * yampu yami- auma felisa (ʔa) (a) pu (va) (a) yaːmpu 'oído' * ke / a ka- ka (la) (e) kesa (ʔa) (ä) geta (edad 'cabello' * yoka yogo yowa (la) oka (ʔa) (a) yokaʔ (a) yaːʔ 'pierna' * kia kia- kiya (na) gigusa (ʔa) (a) gia (a) gisaː 'sangre' * kota mamia- wanu golaha (ʔa) gola (na) koraːʔ 'mano' * ya ya un (na) yaha (ʔa) (ä) ya ya 'huevo' * mut mura mula mu (ʔa) mu (na) amuʔ 'sol' *correos correos fo yafi yafo yaːbu 'hacha' * tu tu luna lu lu tuʔ 'netbag' * ko ko owo gu (ʔi) gu (na) koʔ 'comer' *n / A- n / A- norte- n / A- No- n / A- 'morir' * puti- pri- seguir fili- fili- puri- 'decir' *si- ti- l- li- Hola- I- 'dar' *mi- imi- om- metro- mi- mi- 'grande' * (n) ampa namba namba napa legepa tabe
Vocabulario básico de Kainantu de William A. Foley (1986): [3]
brillo Awa Auyana Gadsup Tairora 'dos' tɔtare kaiʔa Kaantani taaraʔanta 'hombre' wɛ waiya banta bainti 'agua' No nomba nomi namari 'fuego' ira irama ikai iha 'árbol' ejército de reserva taima yaani katari 'hoja' ɔnɔ anama anai yegua 'raíz' anuʔ anuʔa anuʔi tuʔa 'casa' nɔ naamba maʔi naabu 'seno' nɔ naamba naami naama 'diente' awɛ awaiyamba abakuni aabai 'hueso' ayɔnta ayaantamba ayampai buhaarima 'oído' son aʔa aakami aato 'cabello' (a) yɔra aayara -nyoi kauhi 'pierna' ai Aisamima akani aiʔu 'sangre' nɛe naema naarei naare 'mano' ayɔnobeh ayamba aayaami kauʔu 'huevo' au auma amuʔi auru 'sol' popoʔnah aabauma ikona pino de Nueva Zelanda 'hacha' Konaro koraroba kuntaʔi Kaarima 'netbag' unɔ unaamba unaami uta 'comer' nɔno nare naano naana 'morir' pukire pukai pukono ʔutubiro 'decir' iraruwo siyo seʔu tiena 'dar' awiʔ ami ameno amina 'grande' aanotɔ anomba inoʔna nora
Ver también
- Lenguas de las Tierras Altas de Nueva Guinea Oriental , una expansión de Kainantu-Goroka en Wurm 1975, que luego fue abandonada por Ross debido a la falta de datos morfológicos unificadores.
Bibliografía
- Ross, Malcolm (2005). "Los pronombres como diagnóstico preliminar para la agrupación de lenguas papúes". En Andrew Pawley ; Robert Attenborough; Robin Hide; Jack Golson (eds.). Pasados papúes: historias culturales, lingüísticas y biológicas de los pueblos de habla papú . Canberra: Lingüística del Pacífico. págs. 15–66. ISBN 0858835622. OCLC 67292782 .
- Ross, Malcolm . 2014. Proto-Kainantu-Goroka . TransNewGuinea.org .
- Ross, Malcolm . 2014. Proto-Goroka . TransNewGuinea.org .
- Ross, Malcolm . 2014. Proto-Kainantu . TransNewGuinea.org .
- Proto-Eastern Kainantu-Goroka . TransNewGuinea.org . Tomado de Scott, G. 1978. El idioma Fore de Papua Nueva Guinea. Canberra: Lingüística del Pacífico.
- Proto-Oriental-Central Gorokan . TransNewGuinea.org . Tomado de Scott, G. 1978. El idioma Fore de Papua Nueva Guinea. Canberra: Lingüística del Pacífico.
Referencias
- ^ NewGuineaWorld
- ^ a b Pawley, Andrew; Hammarström, Harald (2018). "La familia Trans Nueva Guinea". En Palmer, Bill (ed.). Las lenguas y la lingüística del área de Nueva Guinea: una guía completa . El mundo de la lingüística. 4 . Berlín: De Gruyter Mouton. págs. 21-196. ISBN 978-3-11-028642-7.
- ↑ a b Foley, William A. (1986). Las lenguas papúes de Nueva Guinea . Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-28621-2 .
enlaces externos
- Timothy Usher, Mundo de Nueva Guinea, Kainantu