Gourmanchéma (Goulmacema, Gourma, Gourmantche, Gulimancema, Gulmancema, Gurma, Gourmanché) es el idioma del pueblo Gurma . Es el más grande por número de hablantes del subgrupo Gurma de las lenguas Oti-Volta , que incluye, entre otras, la lengua Moba y Konkomba . Es el idioma principal de las partes más orientales de Burkina Faso , alrededor de la tradicional capital de Gurma, Fada N'Gourma ; su área de distribución se extiende un poco hacia el norte de Togo y Benin , y hacia la parte vecina de Níger .
Gourmanchéma | |
---|---|
Gulimancema | |
Migulimancema | |
Nativo de | Burkina Faso , Togo , Benin , Níger |
Etnicidad | Pueblo gurma |
Hablantes nativos | 900.000 (1999-2012) [1] |
Familia de idiomas | Níger – Congo ?
|
Códigos de idioma | |
ISO 639-3 | gux |
Glottolog | gour1243 |
Personas | Bigulimanceba |
---|---|
Idioma | Migulimancema |
Gramática
Como todos sus parientes cercanos y vecinos, Gourmanché es un lenguaje de tono; distingue tonos altos, medios y bajos. En la ortografía estándar, los símbolos cj representan paradas palatinas; suenan algo similar a los ingleses "ch" y "j" respectivamente.
Gourmanché conserva la mayor parte del sistema de género gramatical basado en clases de sustantivo característico de la familia Níger-Congo, con ocho clases y concordancia regular de pronombres, adjetivos y numerales. Al igual que con otras lenguas gur, las clases de sustantivos están marcadas por sufijos (no prefijos, como en bantú); los sufijos vienen en pares de singular / plural para los sustantivos de conteo, por ejemplo, tibu "árbol", tiidi "árboles" y no están emparejados para los sustantivos de masas, por ejemplo, ñima "agua", soama "sangre", gulimancema "idioma Gourmanché".
A veces se ha dicho que Gourmanché tiene prefijos sustantivos y sufijos, que coinciden en clase. Sin embargo, estos "prefijos" son de hecho partículas proclíticas con una función similar a la de un artículo. Están escritas como palabras separadas en la ortografía estándar: bu tibu "a / el árbol", i tiidi "(los) árboles", mi ñima "(el) agua", y se omiten, por ejemplo, cuando el sustantivo es precedido por un poseedor o seguido de kuli "cada uno"; así u nuu , "mano", ki biga "niño", o joa "hombre" pero p . ej. o joa muubi o biga nuu "el hombre toma la mano de su hijo"; o nilo "una persona" pero nilo kuli "cada persona".
Los verbos gourmanché no concuerdan con los sujetos ni se declinan para el tiempo, pero como con casi todas las lenguas Oti-Volta, se declinan para el aspecto (perfectivo vs imperfectivo). El sistema es complejo e impredecible, con formas imperfectivas que difieren del perfectivo por la adición o eliminación de varios sufijos diferentes y / o cambios de tono.
El idioma es SVO. Los poseedores preceden a sus cabezas. Gourmanché comparte con otras lenguas oti-volta la característica de que los adjetivos componen regularmente los sustantivos principales; el sustantivo precede como una raíz desnuda, seguida por el adjetivo, que lleva el sufijo de clase sustantivo apropiado al género y número de la cabeza: yankpaalo "pastor", yankpaaŋamo "buen pastor".
Lexicografía
Hay un diccionario gourmanché-francés bastante completo [2] pero no hay una gramática completa fácilmente accesible.
Literatura
Hay una traducción completa de la Biblia. [3]
Nombres de animales
Nombres de las ranas Gulmancéma y sus equivalentes mooré e ingleses (casi todas las especies de ranas se consumen como alimento): [4]
Gulmancéma | Mooré | Nombre científico | inglés |
---|---|---|---|
Tiarli moanga | Poond youga | Afrixalus vittiger | Rana de caña espinosa |
Pouang piéga | Poond youga | Afrixalus weidholzi | Rana plátano de Weidholz |
Pouand boani | Poond sablga | Amietophrynus maculatus | Sapo de Hallowell |
Pouand koulougou | Poond sablga | Amietophrynus regularis | Sapo egipcio |
Pouand gnouali | Poond miougou | Amietophrynus xeros | Sapo del desierto |
Gnissolopouandi | Kossoilhg poondré | Bufo pentoni | Sapo de los jardines de Shaata |
Pouandi napoualé | Yoondé | Hemisus marmoratus | Rana nariz de pala |
Tiarlo | Souansga | Hildebrandtia ornata | Rana excavadora de Budgett |
Louandi moali | Louanga | Hoplobatrachus occipitalis | Rana tigre africana |
Tiarli pieno | Boulwéoogo | Hylarana galamensis | Rana de rayas amarillas |
Pouand piéga | Pouand youga | Hyperolius concolor | Rana juncia de Hallowell |
Tiarli moanga | Pouand youga | Hyperolius nitidulus | |
Tiarli bouanga | Poondr zembouanga | Kassina cassinoides | |
Pouand bouanli | Poond bougdi | Kassina fusca | Rana pálida corriendo |
Tiarli bouanga | Poondr zembouanga | Kassina senegalensis | Rana de Senegal Kassin |
Pouand koulougou | Poond sablga | Leptopelis bufonides | Rana arborícola de tierra |
Gnissolopoanga | Poond youga | Leptopelis viridis | Rana arborícola de la sabana |
Patanpouandi | Louang sablga | Phrynobatrachus calcaratus | Rana de río Boutry |
Pouand bouanga | Louong sablga | Phrynobatrachus francisci | |
Pouand bouanga | Boulwéoogo | Phrynobatrachus gutturosus | Rana de charco gutural |
Batiarlo | Boulonboukou | Phrynobatrachus latifrons | Rana del río Accra |
Thialondo | Boulghin louanga | Phrynobatrachus natalensis | Rana del río Natal |
Pouang moanga | Poond wiilé | Phrynomantis microps | Rana de goma roja |
Foipoando | Mouonghin souansga | Ptychadena bibroni | Rana de hierba de bandas anchas |
Tiarli Bouanga | Bouonghin souansga | Ptychadena mascareniensis | Rana de pradera mascarena |
Pouand pièga | Biihrin souanga | Ptychadena oxyrhynchus | Rana cohete de nariz afilada |
Tiarli moanga | Poughin souansga | Ptychadena pumilio | Pequeña rana cohete |
Pouandi gnoanli | Louang sablga | Ptychadena schillukorum | Rana estriada de Schilluk |
Tiarli gnoiarlinga | Tampou souansga | Ptychadena tellinii | Rana de pradera central |
Tiarli gnoanrga | Biihrin souansga | Ptychadena tournieri | Rana cohete de Tournier |
Pouand gourou | Boulonboukou | Ptychadena trinodis | Rana de pastizales de Dakar |
Pouandi koulougou | Boulonboukou | Pyxicephalus edulis | Rana comestible |
Pouandi bouali | Poondré | Tomopterna cryptotis | Rana de arena críptica |
Louand boani | Louang boudi | Xenopus muelleri | Rana con garras de sabana |
Referencias
- ^ Gourmanchéma en Ethnologue (18a ed., 2015)
- ^ Dictionnaire bilingue Gulmancéma-Français, Benoît Bendi Ouoba, Sous-Commission Nationale du Gulmancéma, BP 167 Fada N'Gourma.
- ^ "La Biblia en Gulmancema" . worldbibles.org . Consultado el 28 de septiembre de 2020 .
- ^ Mohneke, Meike (2011). Uso (in) sostenible de ranas en África Occidental y consecuencias resultantes para el ecosistema (tesis doctoral). Humboldt-Universität zu Berlin. págs. 40–41.